Rośliny użytkowe

W zależności od zastosowania rośliny użytkowe można podzielić na: skrobiodajne (skrobia), cukrodajne (węglowodany), białkodajne (białka), oleiste, warzywne, owocowe, przyprawowe, używkowe (niektóre z substancjami narkotycznymi), lecznicze, kosmetyczne, miododajne, pastewne, śluzodajne (śluzy roślinne), gumodajne (gumy roślinne), woskodajne, żywicodajne (żywice naturalne), balsamodajne, kauczukodajne, garbnikodajne (garbniki), barwnikodajne, włókniste, korkodajne, dostarczające drewna i rośliny ozdobne.

Rośliny uprawne

Rośliny uprawne to rośliny użytkowe nieeksploatowane ze stanowisk naturalnych, lecz z upraw stworzonych i pielęgnowanych przez człowieka. Czasem w węższym ujęciu definiowane są jako rośliny uprawiane na roli. Pierwsze ślady uprawy roślin przez ludzi pochodzą sprzed ok. 13 tysięcy lat z Tajlandii. Wtedy to po okresie użytkowania, a z czasem też pielęgnowania roślin dziko rosnących, ludzie rozpoczynali uprawę roślin rodzimych w poszczególnych obszarach, zwanych dziś obszarami pochodzenia roślin użytkowych. Z czasem gatunki uprawiane zostały szeroko rozprzestrzenione poza naturalne granice ich zasięgów. W wyniku zabiegów hodowlanych uzyskano wiele tysięcy odmian uprawnych o odpowiednich dla człowieka właściwościach. Wiele z nich bardzo różni się od swoich naturalnych form wyjściowych (np. współczesne zboża dają plon sto razy wyższy od swych przodków). Niektóre z roślin uprawnych występują obecnie już tylko w uprawie – nie istnieją ich dzikie formy wyjściowe.

Grupy roślin uprawnych
W obrębie roślin uprawnych wyróżnia się następujące grupy roślin.

rośliny przemysłowe:
rośliny oleiste (np. rzepak, słonecznik, oliwka, palma olejowa)
rośliny włókniste, włóknodajne: (np. len, konopie, bawełna)
rośliny specjalne (np. chmiel, machorka, tytoń szlachetny, wiklina, herbata, kakaowiec, kawowiec)
rośliny cukrodajne (np. trzcina cukrowa, burak cukrowy)

rośliny spożywcze:
rośliny zbożowe (np. żyto, pszenica, pszenżyto, jęczmień, owies, ryż, kukurydza, proso, gryka),
rośliny strączkowe (motylkowate grubonasienne, np. bób, ciecierzyca, fasola, groch, soja),
rośliny okopowe (korzeniowe: marchew, rzepa, bulwiaste: ziemniak, topinambur),
rośliny pastewne (trawy, strączkowe: np. łubin, motylkowate drobnonasienne: np. koniczyna, lucerna)
rośliny miododajne,
rośliny sadownicze,
rośliny warzywne,

rośliny garbnikodajne
rośliny kauczukodajne
rośliny ozdobne

rośliny zielarskie:
rośliny lecznicze
rośliny przyprawowe
rośliny olejkodajne

Poza roślinami uprawianymi w celu dostarczenia określonego surowca roślinnego, uprawia się także rośliny pułapkowe służące do biologicznego zwalczania szkodników.