Kategoria: Zioła, rośliny lecznicze – W

Wrzos zwyczajny – ( Calluna vulgaris )

Roślina ta jest popularna w całej Europie. Występuje zwykle na glebach gorszych. Wrzos jest zielony przez cały rok. Kwitnie różowofioletowymi, a czasem białymi kwiatami w końcu sierpnia i na początku września.

Surowce lecznicze
W celach leczniczych zbiera się kwiaty i ziele wrzosu.

Substancje lecznicze
Wrzos zawiera duże ilości garbników, flawonoidy, olejek eteryczny, kwasy organiczne, związki gorzkie, glikozyd – arbutynę i sole mineralne, a głównie związki krzemu i potasu.

Zbiór i konserwacja
Kwiaty i ziele zrywa się na początku kwitnienia, ścinając w połowie wysokości niezdrewniałe pędy. Suszyć należy w miejscach przewiewnych lub w suszarniach w temperaturze nie wyższej niż 40°C

Działanie;
moczopędne, żołądkowe.

Dzięki zawartości garbników, wrzos może być używany w leczeniu chorób przewodu pokarmowego, zwłaszcza biegunek i stanów zapalnych w przewodzie pokarmowym. Może być używany do zapobiegania nadmiernej fermentacji w jelitach. Jest cennym lekiem : w nieżytach niedokwaśnych żołądka, a także w przypadkach braku łaknienia.

Obecność flawonoidów sprawia, że wrzos ma własności moczopędne. Olejek eteryczny zawarty we wrzosie znosi skurcze mięśni gładkich jelit i dróg moczowych. Glikozyd arbutyna dezynfekuje drogi moczowe i niszczy nawet bakterie oporne na antybiotyki. Wrzos może więc z powodzeniem być wykorzystywany w leczeniu przewlekłych zakażeń dróg moczowych.

Właściwości moczopędne wrzosu są cenne również w leczeniu kamicy moczowej, a zwłaszcza w przypadkach rzadkich rodzajów kamicy, jak cystynowa i ksantynowa. Pamiętać jednak trzeba, że dla pełnego działania leczniczego wrzosu, trzeba jednocześnie spożywać związki, po których mocz będzie alkaliczny.

Substancje gorzkie wrzosu pobudzają czynność wydzielniczą żołądka, co poprawia trawienie. Wrzos można stosować w chorobach wątroby i dróg żółciowych.

Zawartość potasu, a zwłaszcza krzemu sprawia, że wrzos może być cennym lekiem w walce ze starością i przedwczesnym starzeniem się tkanki łącznej, a także we wszelkich procesach regeneracji w organizmie. Wrzos może być stosowany w dolegliwościach stawowych i kostnych, w gośćcu przewlekłym postępującym.

Wrotycz pospolity – ( Tanacetum vulgare )

Roślina ta występuje dość pospolicie w naszym kraju. Rośnie na leśnych polanach i na nieużytkach, na zboczach wzgórz i nasypach kolejowych. Lubi miejsca słoneczne. Wrotycz występuje w całej Europie oraz na Syberii. Kwitnie od lipca do września żółtymi kwiatami. Ziele to ma silny zapach przypominający kamforę.

Surowce lecznicze
W celach leczniczych zbiera się koszyczki kwiatowe bez ogonków i liście.

Substancje lecznicze
Wrotycz zawiera dość dużo olejku eterycznego, ponadto flawonoidy, goryczki i garbniki.

Zbiór i konserwacja
Kwiaty i liście wrotyczu należy zbierać na początku kwitnienia i suszyć szybko w miejscach ocienionych, przewiewnych. W suszarniach temperatura nie powinna być wyższa niż 30°C.

Działanie;
przeciw pasożytnicze, przeciwko wszawicy.

Doustnie podane sproszkowane kwiaty wrotyczu, o dużej zawartości olejku eterycznego, działają przeciw pasożytniczo. Niszczą pasożyty przewodu pokarmowego o obłym kształcie ciała, jak np. glisty i owsiki. Stosowane zewnętrznie wyciągi alkoholowe niszczą wszy głowowe, łonowe oraz świerzbowce.

Gorzkie substancje zawarte w zielu wrotyczu pobudzają wydzielanie soków żołądkowych.

Uwaga! Zbyt duże dawki preparatów wrotyczu są szkodliwe dla ludzi i zwierząt i mogą być przyczyną zatruć.

Zatrucie doustnie spożytym wrotyczem może objawiać się w postaci podrażnienia przewodu pokarmowego, a także zawrotami głowy, kurczami łydek oraz pobudzeniem układu nerwowego aż do utraty przytomności włącznie. W związku z tym nie powinno się podawać wrotyczu ludziom z ostrymi nieżytami żołądka i jelit, z chorobami wątroby i nerek, kobietom w ciąży i małym dzieciom.

Wierzba biała – ( Salix alba )

Pospolicie występujące w naszym kraju drzewo, od setek lat dostarcza surowców leczniczych. Rośnie najczęściej nad brzegami wód, w wilgotnych lasach i przy drogach. Kwitnie od kwietnia do maja. Spośród gatunków wierzby występujących w Polsce znaczenie dla lecznictwa poza wierzbą białą – Salix alba, mają: wierzba krucha – Salix fragilis, wierzba wiciowa – Salix viminalis, wierzba purpurowa – Salix purpurea, wierzba pięciopręcikowa – Salix pentandra.
Inne nazwy: wierzba pospolita, wierzba srebrna, wierzbina.

Surowce lecznicze
W celach leczniczych wykorzystuje się korę wierzby.

Substancje lecznicze
Kora wierzby zawiera glikozydy fenolowe, najważniejszym z nich jest salicyna, flawonoidy, kwasy organiczne i sole mineralne.

Zbiór i konserwacja
Korę wierzby zbierać należy wiosną, kiedy ruszają soki drzewa. Ścina się 2-3-letnie pędy i z nich zdejmuje korę. Najlepszego surowca dla celów leczniczych dostarcza wierzba purpurowa (wiklina). Korę wierzby można suszyć nawet w jasnych pomieszczeniach lub w suszarniach w temperaturze do 40°C.

Działanie;
przeciwzapalne, ściągające, przeciwgorączkowe.
Salicyna w soku żołądkowym rozkłada się do alkoholu salicylowego, którego pochodne łatwo wnikają do organizmu. Mają działanie przeciwgorączkowe i przeciwzapalne oraz przeciwbólowe. Chociaż dawka salicylanów jest w odwarach z kory wierzbowej niewielka w porównaniu z zawartością kwasu acetylosalicylowego w tabletce aspiryny, to aktywność biologiczna tych związków jest duża, gdyż zachodzi tu synergizm salicylanów, flawonoidów i garbników. Również działania uboczne, jakie występują przy długotrwałym stosowaniu dość dużych dawek aspiryny, nie występują przy stosowaniu wyciągów z wierzby. Jest to szczególnie ważne u ludzi z chorobą wrzodową żołądka i dwunastnicy, którzy nie powinni używać aspiryny.

Ponadto związki czynne zawarte w korze wierzby uszczelniają naczynia włosowate i jednocześnie przeciwdziałają nadmiernej krzepliwości krwi. Zwiększają ilość wydalanego moczu i poprawiają przebieg reakcji oksydoredukcyjnych.

Kora wierzby może być stosowana w przypadkach przeziębień przebiegających z gorączką, gośćcu przewlekłym postępującym, gorączce reumatycznej, nieżytach błon śluzowych przewodu pokarmowego, niezbyt nasilonych biegunkach. Kora wierzby może być używana w leczeniu miażdżycy ze wzmożoną krzepliwością krwi, zapaleniach żył, a także w przypadkach nadmiernego pocenia się.

Medycyna ludowa używała kory wierzbowej jako środka uspokajającego i ułatwiającego zasypianie, a także w przypadkach nerwobólów, bólów kostnych i stawowych.