Kategoria: Zioła

Pasta – postać leku do stosowania zewnętrznego, będąca mieszaniną bardzo miałko sproszkowanych substancji stałych oraz podłoża maściowego. Pasty są szczególnym rodzajem maści-zawiesin, zawierającym co najmniej 40% substancji stałej, nierozpuszczalnej w podłożu. Ze względu na wysokie stężenie substancji stałej pasty charakteryzują się większą spoistością i twardszą konsystencją.

Najczęściej sporządza się pasty z substancjami ściągającymi i adsorbującymi, takimi jak:

tlenek cynku,
skrobia,
węglan wapnia,
garbniki.
Pasty tego typu stosuje się w leczeniu wilgotnych chorób skóry np. egzem i liszajów. Popularne są również pasty przeciwbakteryjne i przeciwzapalne, zawierające między innymi:

kwas salicylowy
rezorcyna
siarka
cignolina

Kremy hydrofobowe – to emulsje typu woda–olej, wytwarzane przez połączenie wody z podłożami absorpcyjnymi. Ilość wody, jaka może być zemulgowana, zależy od liczby wodnej
użytego emulgatora.
Kremy hydrofilowe – to emulsje typu olej–woda, zawierające jeden lub kilka następujących emulgatorów: laurylosiarczan sodu, polisorbat, estry i etery makrogoli z kwasami lub alkoholami tłuszczowymi (np. Myryj, Brij). Zawartość fazy wodnej w tych podłożach może wynosić nawet 90%. Maści sporządzone na kremach hydrofilowych są wygodne w użyciu, gdyż łatwo się wchłaniają, nie pozostawiają tłustej warstwy na skórze i nie brudzą odzieży. Niektóre powodują uczucie chłodzenia, powstałe na skutek odparowywania wody z powierzchni skóry. Maści na takich podłożach powinny zawierać konserwanty, na przykład parabeny (estry kwasu p hydroksybenzoesowego). Kremy powinno się także zabezpieczać przed wysychaniem.

Gatunek i przeznaczenie kremu zależą od rodzaju kompozycji nawilżających. Kremy z kompleksem naśladującym NMF, z solami hydroksykwasów uważane są za najlepsze, solami kwasu piroglutaminowy i innymi składnikami o głębokim działaniu nawilżającym.

Zawiesiny – maści zawierające substancje stałe, nierozpuszczalne w żadnym składniku podłoża. Układy takie są zawsze co najmniej dwufazowe (jeśli podłoże jest jednolite stanowi jedną fazę, a substancja zawieszona – drugą). Możliwe jest również zawieszenie substancji stałej w podłożu emulsyjnym i wtedy tworzy się układ wielofazowy. Jeśli substancja stała stanowi więcej niż 40% masy maści, to taką maść nazywamy pastą.

Produkcja maści-zawiesin polega na ucieraniu bardzo miałko sproszkowanej substancji czynnej (wielkość cząstek nie powinna przekraczać 90μm) z podłożem. Korzystne, choć nie konieczne, jest homogenizowanie otrzymanego preparatu. Jeszcze mniejsze, zmikronizowane cząstki substancji leczniczej można uzyskać przez wytrącenie jej w postaci osadu bezpośrednio przed zmieszaniem z podłożem. Maść otrzymana w ten sposób nazywa się maścią precypitacyjną (strąceniową).

Maści zawiesiny są najczęściej sporządzanymi maściami.

Maści emulsje (kremy) – maści, w których skład wchodzi kilka substancji niemieszających się ze sobą, połączonych w emulsję stabilizowaną emulgatorem. Emulsja jest najczęściej tworzona przez składniki podłoża, a substancja lecznicza jest rozpuszczana w fazie wodnej lub olejowej. W lecznictwie używa się zarówno emulsji typu olej/woda jak i woda/olej.

Najstabilniejsze emulsje otrzymuje się, łącząc składniki na ciepło i energicznie mieszając. Faza wodna w kremach powinna zawierać konserwanty.
maść z roztworem kwasu bornego
maść z roztworem chlorowodorku efedryny
maść z roztworem jodku potasu

Postać maści emulsji mają też na ogół kremy pielęgnacyjne. Kosmetyki produkowane w tej formie różnią się od leków stosowanymi emulgatorami (do użytku w przemyśle kosmetycznym dopuszczonych jest więcej substancji emulgujących) oraz zawartością innych substancji pomocniczych.

Maść – półstała postać leku przeznaczona wyłącznie do użytku zewnętrznego. Może być stosowana na skórę, błony śluzowe, oczu, uszu, nosa, odbytu, pochwy. Składa się z substancji leczniczej, która jest rozpuszczona, zemulgowana lub zdyspergowana w substancji zwanej podłożem.

Działanie maści nie tylko zależy od rodzaju ciał leczniczych, ale również w dużej mierze od rodzaju podłoża. Jako podłoża do maści są używane tłuszcze różnego pochodzenia (lanolina, wazelina, smalec, parafina, olbrot, euceryna). Substancją podstawową do przygotowania maści ziołowej domowym sposobem jest na ogół smalec wieprzowy.

Maści mają postać i konsystencję umożliwiającą rozsmarowywanie oraz zapewniającą odpowiednią przyczepność. Powinny mieć jednorodny wygląd w całej swojej objętości. Mogą działać miejscowo, czyli tylko na naskórek, albo ogólnoustrojowo (gdy substancja lecznicza dostaje się do krwi).

Niektóre substancje dodane do maści powodują zwiększanie wchłaniania leku. Substancje te nazywa się promotorami wchłaniania. Funkcję taką mogą pełnić etanol, kwas olejowy, glikol propylenowy, terpeny, mocznik i inne.

Balsamy – naturalny roztwór żywic w olejkach eterycznych, wydzielany przez drzewa w przewodach żywicznych. Używany w przemyśle kosmetycznym (do pielęgnacji ciała),farmaceutycznym, ma też zastosowanie techniczne (np. balsam z jodły balsamicznej używany jest w mikroskopii).

Balsam do ciała to preparat miejscowy o niskiej lepkości przeznaczony do stosowania na skórę. Natomiast kremy i żele mają wyższą lepkość, zwykle z powodu mniejszej zawartości
wody.