Czosnek niedźwiedzi – gatunek rośliny z podrodziny czosnkowych z rodziny amarylkowatych. Rośnie dziko w runie wilgotnych lasów liściastych, często w postaci rozległych łanów.
Występuje na terenie Europy. W Polsce częsty na południu, rzadszy na północy – na stanowiskach naturalnych objęty jest ochroną częściową. Gatunek wykorzystywany jest od dawna jako roślina jadalna, lecznicza i ozdobna. Ma właściwości lecznicze podobne do czosnku pospolitego, a przy tym wyróżnia się atrakcyjnym ulistnieniem i kwiatami. Jadalne są wszystkie części rośliny. Czosnek niedźwiedzi uprawiany w odpowiednich warunkach może stać się rośliną bardzo ekspansywną – porasta zwartym łanem rozległe przestrzenie ograniczając wzrost innych roślin wiosennych.
Roślina jadalna
Wszystkie części rośliny są jadalne o charakterystycznym, czosnkowym smaku. Smak jest najsilniejszy w przypadku roślin świeżych, aromat roślin ugotowanych lub zasuszonych nieco słabnie. Spożywane są zwykle liście, ale jadalne są także organy podziemne, kwiaty i owoce. Kwiaty są ostrzejsze w smaku od liści, w niewielkich ilościach stanowią bardzo dekoracyjny dodatek wyostrzający smak sałatek.
Roślina lecznicza
Ziele i liście czosku niedźwiedziego Allii ursini herba/folium.
Czosnek niedźwiedzi ma podobne własności lecznicze jak czosnek pospolity i inne gatunki czosnków. Tradycyjnie wykorzystywany był leczniczo jako ziele przeciwszkorbutowe, poprawiające trawienie, przeciwbakteryjne, usuwające toksyny i zapobiegające chorobom układu sercowo-naczyniowego. Stosowano go także przy dolegliwościach układu oddechowego, przy przeziębieniach, zewnętrznie do leczenia ran, przewlekłych chorób skóry i do łagodzenia bóli reumatycznych. Przypisuje mu się silne działanie bakteriobójcze, obniżające ciśnienie krwi, korzystne działanie na serce, zapobieganie nowotworom złośliwym, miażdżycy, pobudzanie wydzielania soku żołądkowego i żółci. Jego silne działanie
bakteriobójcze szczególnie przydatne ma być przy leczeniu chorób górnych dróg oddechowych, przy tym dodatkowo oprócz zabijania bakterii czosnek pobudza wydzielanie śluzu w oskrzelach.
Czosnek niedźwiedzi uprawiany jest jako roślina ozdobna dla efektownych liści i białych kwiatów rozwijających się wiosną. Nadaje się do wysiewania na rabatach i jako roślina okrywowa.