Karotenoidy – związki szeroko rozprzestrzenione w świecie roślinnym. Są to pochodne izoprenu. Karotenoidy to substancje barwne, przeważnie żółte lub czerwone. Do nich należą barwniki marchwi i pomidorów. Biorą one udział w budowie chloroplastów i chromoplastów, odgrywają istotną rolę w fotosyntezie i w procesach widzenia. Należy do nich prowitamina A (B-karoten).
Najpopularniejszymi karotenoidami występującymi w diecie są: α- i β-karoten, β-kryptoksantyna, luteina, likopen i zeaksantyna. Karotenoidy wchłaniane są przez jelita do krwi, która za pomocą lipoprotein, transportuje je do różnych tkanek w organizmie.
Rola karotenoidów:
Związki te pełnią pomocniczą rolę w procesie fotosyntezy, ponieważ absorbują pewne zakresy promieniowania świetlnego (niebieska, fioletowa) aby następnie przekazywać energię stanu wzbudzonego na cząsteczkę chlorofilu.
Zazwyczaj występują w komórce w zdecydowanie mniejszych stężeniach niż chlorofile. Nie rozpuszczają się w wodzie. Ich cechą jest fotolabilność – ulegają przemianom w obecności światła. Ponadto spełniają ważną rolę ochronną przed uszkodzeniem fotosystemu spowodowanym nadmiarem docierającej energii świetlnej, pochłaniając ją i powodując jej dyspersję (czyli rozproszenie) albo też przekierowując na inne procesy fizjologiczne w komórce.
Częste stosowanie w diecie produktów bogatych w te związki skutecznie przeciwdziała rozwojowi nowotworów oraz miażdżycy.