Mak lekarski, m. ogrodowy, m. uprawny – gatunek jednorocznej rośliny uprawnej z rodziny makowatych.
Mak lekarski wywodzi się z Azji Mniejszej, z zachodniej części basenu Morza Śródziemnego i z Afryki Północnej. Być może pochodzi od gatunku P. setigerum, w stanie dzikim nie występuje, znany już był w starożytności.
Zastosowanie:
Roślina uprawna: uprawiana na większą skalę w Afganistanie, Chinach, Indiach i w Iranie, w Turcji i wielu krajach Bliskiego Wschodu głównie dla uzyskania opium, zaś w wielu krajach Europy, również w Polsce, mak lekarski uprawiany jest dla celów przemysłowych, leczniczych a także spożywczych.
Sposób uprawy: wysiew od marca do kwietnia, w rozstawie 20-30 cm. Ilość nasion na 1000 roślin: 1 g.
Roślina lecznicza:
Surowiec zielarski: tzw. Makowiny, używane są do produkcji alkaloidów, głównie takich jak: morfina, kodeina lub papaweryna. Surowcem zielarskim są także nasiona.
Nasiona zawierają bardzo dużo kwasu linolowego, wapnia, fosforu, magnezu, żelaza, cynku i manganu. Znajdują się w nich też aminokwasy oraz sporo błonnika.
Opium – wysuszony sok mleczny zebrany z nacięcia niedojrzałych makówek; w medycynie i do produkcji narkotyków.
Sztuka kulinarna: nasiona różnej barwy (białe, niebieskie, szare) wykorzystywane są w celach spożywczych oraz do produkcji oleju. Tłoczony na zimno olej makowy zawiera 70 do 75% kwasu linolowego. Olej może być także używany jako schnący olej techniczny. Olej makowy ma delikatny, lekko orzechowy smak i może być wykorzystywany do przygotowywania sałatek. Powinien być przechowywany w ciemnym i dość chłodnym miejscu.
Makuchy, czyli pozostałości po tłoczeniu oleju, stanowią doskonałą paszę treściwą. Roślina ozdobna uprawiana na rabatach ze względu na swoje ładne kwiaty.