Mniszek pospolity – ( Taraxacum officinale )
Roślina pospolita w całym kraju, łatwo ją można spotkać na łąkach, trawnikach, nieużytkach i miedzach. Kwitnie żółto, a po przekwitnięciu tworzą się tzw. „dmuchawce”. Mniszek jest popularny w strefie klimatu umiarkowanego obu półkul. W Polsce zaczęto dla celów leczniczych roślinę tę uprawiać. Geneza nazwy mniszek jest następująca: po oderwaniu się nasion pozostaje łodyga, która przypomina ogoloną głowę mnicha. Nazwa mlecz powstała od białego soku, jaki wypływa z łodygi i liści po ich przerwaniu.
Inne nazwy: mleczaj, męska stałość, brodawnik, podróżnik mieczowaty, lwi ząb, wilczy ząb, pąpawa, wole oczy, wołowe oczy, mlecz.
Surowce lecznicze
W leczeniu może być wykorzystany korzeń mniszka, kwiat mniszka, a w dietetyce – liście.
Zbiór i konserwacja
Korzenie mniszka wykopuje się jesienią lub wczesną wiosną, wybierając grubsze, których średnica przekracza średnicę ołówka. Suszyć należy w miejscach przewiewnych, ocienionych lub suszarniach.
Liście zbiera się przed kwitnięciem.
Koszyczki kwiatowe zrywamy bez ogonków. Suszyć je należy w podwyższonej temperaturze.
Substancje lecznicze
Korzenie mniszka zawierają trójterpeny, substancje gorzkie, fitosterole, wielocukry, pektyny, substancje żywicowe, aminy, kwasy organiczne i witamina A, witamina B1, witamina C, witamina D.
Kwiaty są bogate w karotenoidy, flawonoidy, zawierają także ślady olejku eterycznego, trójterpeny i cukry.
Działanie;
żółciopędne, moczopędne, żołądkowe.
Związki czynne, które znajdują się w korzeniach mniszka, pobudzają wątrobę do wytwarzania żółci i ułatwiają przepływ żółci do dwunastnicy, likwidują bowiem skurcze mięśni gładkich w przewodzie pokarmowym i drogach żółciowych. Związki te znoszą bóle w drogach moczowych, mają działanie moczopędne, co sprzyja wydalaniu z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii. Mniszek jest więc korzystny w leczeniu i zapobieganiu powstawania złogów, zwłaszcza szczawianowych i fosforanowych, w drogach moczowych.
Goryczki z korzeni mniszka zwiększają wydzielanie soku żołądkowego, co ułatwia trawienie pokarmów. Uważa się, że mniszek obniża poziom cukru we krwi i jest cennym lekiem w przypadkach łagodnej cukrzycy w początkowych stadiach.
Kwiaty mniszka działają podobnie jak korzenie, ale wykazują jeszcze silniejsze działanie moczopędne i przeciwzapalne.
Liście mniszka są używane na sałatki, szczególnie popularne we Francji i w tzw. „kuracjach wiosennych”.
Palone korzenie mniszka były w przeszłości używane do produkowania namiastki kawy.
Medycyna ludowa poleca napary z ziela mniszka jako lek na wysypki oraz na hemoroidy, zaś napary z kwiatów jako wykrztuśny.