Nawrot lekarski – ( Lithospermum officinale )
Nawrot należy do rodziny szorstkolistnych. W Polsce występują dwa gatunki nawrotu: nawrot lekarski i nawrot polny (Lithospermum arvense. Nawrot lekarski może osiągać ponad i m wysokości. Kwitnie zielonkawoniebieskimi kwiatami. Zwykle rośnie na suchych wzgórzach. Nawrot polny jest pospolitym chwastem polnym, osiąga 0,5 m wysokości i kwitnie białymi kwiatami.
Przez Indian amerykańskich roślina ta była używana jako skuteczny lek antykoncepcyjny oraz lek przeciw nadmiernym Krwawieniom macicznym.
Surowce lecznicze
W celach leczniczych mogą być wykorzystane kłącza, nasiona, łodygi i liście.
Substancje lecznicze
Nawrot lekarski zawiera kwas litospermowy – kwas polifenolowy, który po utlenieniu tworzy aktywny polimer o właściwościach antykoncepcyjnych.
Zbiór i konserwacja
Liście, kłącza i nasiona można zbierać we wrześniu. Można suszyć w miejscach ocienionych, przewiewnych lub sporządzać z nich wyciągi alkoholowe.
Działanie;
antykoncepcyjne, hamujące krwawienia maciczne, przeciwcukrzycowe.
W Polsce badania nad działaniem nawrotu lekarskiego przeprowadził S. Stanosz w Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie (1980 r.). Badania prowadzone na zwierzętach doświadczalnych miały na celu porównanie skuteczności nawrotu z popularnie stosowanym lekiem antykoncepcyjnym – gestranolem. W początkowym okresie stwierdzano zwiększone wydalanie moczu. Działanie antykoncepcyjne polegało na zahamowaniu cyklów płciowych. Po przerwaniu podawania nie obserwowano szkodliwego wpływu nawrotu na rozrodczość, przebieg ciąży i porodu.
Substancje czynne zawarte w nawrocie unieczynniają także inne hormony, m.in. hormony kory nadnerczy, a przede wszystkim adrenalinę. Ponadto mogą znaleźć zastosowanie w leczeniu nadczynności tarczycy z wytrzeszczem oczu i niektórych postaci nadciśnienia tętniczego.