Ogórecznik lekarski – ( Borago officinalis L.)
Jest to roślina jednoroczna z rodziny Szorstkolistnych (Boraginaceae), pochodząca z zachodniej części basenu Morza Śródziemnego, skąd rozprzestrzeniła się aż po Azję Mniejszą i Syberię, a także Europę środkową i zachodnią. W Polsce rośnie jako rzadki chwast ogrodowy.
Ogórecznik ma łodygę wzniesioną, wysoką do 60 cm, w górze wiechowato rozgałęzioną. Cała roślina jest odstające szorstko owłosiona. Liście dolne duże, jajowate, górne małe, wpół obejmujące łodygę. Kwiaty promieniste o koronie niebieskiej, rzadko białej. Płatki zaostrzone. Kwitnie od czerwca do sierpnia.
Surowce lecznicze
W celach leczniczych wykorzystywane są górne części pędów
Substancje lecznicze
Skład chemiczny ziela nie jest jeszcze dokładnie poznany. Wyizolowano flawonoidy (m.in. kwercetynę, izoramnetynę i kemferol oraz ich glukozydy), związki śluzowe (do 12,5%), garbniki (około 3%), cholinę, kwasy organiczne, a wśród nich kwas askorbowy (wit. C), a także sole mineralne zawierające rozpuszczalną krzemionkę.
Zbiór i konserwacja
Do celów leczniczych zbiera się w okresie zakwitania górne ulistnione części pędów ogórecznika i szybko suszy rozłożone cienką warstwą w miejscach zacienionych i przewiewnych. Otrzymuje się ziele ogórecznika – Herba Boragims.
Działanie;
Ziele ogórecznika należy do surowców o łagodnym działaniu na organizm. Dzięki obecności flawonoidów i niektórych soli mineralnych, zwłaszcza azotanu potasu, przetwory z ogórecznika nieznacznie zwiększają dobową ilość wydalanego moczu i przyspieszają usuwanie z ustroju jonów chloru, mocznika, kwasu moczowego i innych szkodliwych produktów przemiany materii. Daje to dobre wyniki w chorobach nerek, dnie, chorobie reumatycznej i schorzeniach skórnych.
Ziele ogórecznika wykazuje ponadto słabe działanie napotne i przeciwgorączkowe. Działanie napotne sprzyja usuwaniu z organizmu szkodliwych produktów przemiany materii.
Na uwagę zasługuje również działanie przeciwzapalne wyciągu z ziela ogórecznika, związane z obecnością śluzów, które osłaniają błonę śluzową jamy ustnej, przełyku i żołądka, oraz flawonoidów, które uszczelniają ściany włosowatych naczyń krwionośnych przewodu pokarmowego i tym samym zmniejszają stany zapalne. Podobne działanie obserwuje się po podaniu wyciągu zewnętrznie na skórę i na rany.
Zewnętrznie stosuje się przetwory z ogórecznika jako środki ułatwiające gojenie ran, oparzeń termicznych i promieniami nadfioletowymi, uszkodzeń naskórka i wybroczyn oraz obrzęków spowodowanych stłuczeniami. Ogórecznik stosuje się również w kosmetyce do kąpieli i okładów w celu przywrócenia skórze jędrności i elastyczności, oraz dla zmniejszenia widoczności niektórych wad skóry, zwłaszcza drobnych blizn, zaczerwień, odmrozin i wyprysków. Niegdyś napary z kwiatów ogórecznika stosowano do przemywań i okładów w przypadkach zapalenia spojówek i zaczerwienienia oczu. W lecznictwie ludowym przetwory z ogórecznika stosowano jako środek moczopędny, „czyszczący krew” i przeciwzapalny. Świeży sok z ogórecznika podawano w zapaleniu opłucnej.