Ruta zwyczajna – ( Ruta graveolens )
Roślina ta pochodzi z Europy Południowej i Afryki Północnej. Jest uprawiana w naszym kraju w ogródkach jako roślina ozdobna lub dla celów leczniczych. Ma silny aromatyczny zapach i kwitnie drobnymi żółtozielonymi kwiatkami od czerwca do sierpnia. Ruta uchodziła za symbol niewinności, dziewictwa. W Średniowieczu uważano ją za środek pobudzający popęd, szczególnie u kobiet. Liście ruty podobnie jak liście dziurawca wyglądają jakby były pokłute szpilką. W rzeczywistości są to zbiorniczki olejku eterycznego.
Inne nazwy: ruta ogrodowa, ruta zielona, ostrowonka, rutka.
Surowce lecznicze
W celach leczniczych używane są liście ruty.
Substancje lecznicze
Liście ruty zawierają olejek eteryczny, pochodne furanokumaryny, alkaloidy, flawonoidy, z których najwięcej można znaleźć rutyny. Ponadto liście zawierają garbniki i żywice.
Zbiór i konserwacja
Rutę zbiera się ścinając szczyty pędów tuż przed kwitnieniem.
Pędy należy ścinać na wysokości 10-15 cm od ziemi. Zbierać rutę najlepiej rano, gdyż później duża część olejków eterycznych ulatnia się. Suszyć w miejscach przewiewnych, ocienionych lub w suszarniach w temperaturze do 40°C. Zbiór powinien odbywać się w rękawiczkach ze względu na możliwość uczulającego działania składników tej rośliny. Szczególnie podatne na uczulenia na rutę są kobiety. Objawy uczulenia przypominają oparzenie, występuje bowiem zaczerwienienie i pęcherzyki.
Suszone ziele ruty należy przechowywać w szczelnie zamkniętych pudełkach.
Działanie;
rozkurczowe, wzmacniające macicę, wzmacniające naczynia, uspokajające.
Związki czynne zawarte w liściach ruty znoszą skurcze mięśni gładkich jelit, dróg żółciowych, dróg moczowych i mięśniówki naczyń. Dzięki temu przepływ żółci do przewodu pokarmowego jest łatwiejszy, a zatem lepsze jest przyswajanie pokarmów. Rozkurczające działanie na mięśniówkę naczyń może objawiać się obniżeniem ciśnienia tętniczego krwi oraz poprawą ukrwienia narządów umieszczonych obwodowe. Substancje zawarte w rucie uszczelniają ściany naczyń włosowatych, stają się one bardziej elastyczne, mniej podatne na pękanie. Ruta powoduje u kobiet bardziej obfite krwawienia miesięczne i dlatego należy stosować ją ostrożnie, szczególnie kobiety ze skłonnością do przedłużających się krwawień. Kobiety w ciąży powinny w ogóle unikać wyciągów z ruty, gdyż mogą one sprzyjać wystąpieniu poronień. Objawy uczulające zostały omówione przy zbiorze ruty.
Medycyna ludowa poleca rutę jako lek na apetyt i dolegliwości żołądkowe. Wyciągi z ruty mają Właściwości uspokajające. Możemy dodawać liście ruty do potraw, np. podobnie jak szczypiorek do jajecznicy. Wodne maceraty są polecane w przypadkach zapaleń powiek i spojówek.
Stosowane zewnętrznie wyciągi z ruty, na okłady i do przemywania ran, przyspieszają oczyszczanie i gojenie się ran. Dzięki zawartości furanokumaryn, które mają właściwości uwrażliwiania na działanie promieniowania nadfioletowego, ruta może być wykorzystana do leczenia bielactwa i łuszczycy. Trzeba jednocześnie przestrzec, że ludzie leczeni wyciągami z ruty nie powinni zbyt szybko i długu opalać się, bowiem grozi to łatwym oparzeniem.
Ruta jest przeciwwskazana osobom z, czynną chorobą wrzodową i niskim ciśnieniem tętniczym krwi.