Skrzyp polny – ( Equisetum arvense )
Roślina popularna w całym kraju. Rośnie na glebach piaszczystych, najczęściej na nieużytkach, przy drogach, nad rzekami, jest chwastem wielu upraw. Wiosną wyrastają najpierw pędy zarodnikowe zakończone kłosem, a po ich zaniku pojawiają się pędy płonę z okółkowo ułożonymi gałązkami. Nazwa rośliny wywodzi się prawdopodobnie od tego, że przy pocieraniu jej w palcach słychać chrzęst, skrzypienie.
Inne gatunki skrzypu to skrzyp leśny (Eąuisetum silvaticum) o pędach silnie rozgałęzionych i często zwisających, skrzyp olbrzymi (Eguisetum maximum) o białych międzywęźlach, skrzyp łąkowy (o sinozielonych pędach – Eguisetum pratense) oraz skrzyp błotny (Eguisetum palustre).
Inne nazwy: chwoszcz, chwoszczka, jedlinka polna, strzępka, przęstka, krzemionka, koński ogon.
Surowce lecznicze
W celach leczniczych wykorzystywane są pędy płone (zielone),
Substancje lecznicze
Ziele skrzypu zawiera przede wszystkim dużo krzemionki i to postaci rozpuszczalnej, dobrze przyswajalnej, ponadto flawonoidy, saponiny, garbniki i sole mineralne.
Zbiór i konserwacja
Pędy płonę ścina się przez całe lato, 10-15 cm nad ziemią. Na lekarstwo należy wybierać pędy zdrowe, bez rdzy. Suszenie powinno odbywać się w miejscach ocienionych i przewiewnych, w suszarniach w temperaturze nie wyższej niż 4O°C. Suszone ziele skrzypu przechowywać należy w suchych pomieszczeniach.
Działanie;
moczopędne, poprawiające przemianę materii, hamujące krwawienia
Związki czynne zawarte w skrzypie zwiększają ilość wydalanego moczu, a wraz z nim szkodliwych produktów przemiany materii. Działanie to jest nawet silniejsze niż wielu znanych środków moczopędnych. Dzięki zawartości związków krzemu skrzyp ma duże znaczenie w procesach regeneracyjnych, wpływa on na metabolizm kolagenu, a w konsekwencji na gojenie się ran i odbudowę kości. Związki krzemu zapobiegają także odkładaniu się złogów w drogach moczowych. Skrzyp opóźnia procesy starzenia się.
Związki czynne zawarte w skrzypie wzmacniają ściany naczyń, zapobiegają ich łatwemu pękaniu, zmniejszają skłonność do krwawień, poprawiają stan włosów i paznokci, są ważne w procesach odpornościowych.
Ziele skrzypu jest szczególnie cenne dla ludzi w wieku podeszłym i dla kobiet karmiących, gdyż poprawia mineralizację kości. Korzystne jest w przypadkach przedłużających się krwawień miesięcznych, a także w niewielkich krwawieniach z przewodu pokarmowego.
Medycyna ludowa uważała skrzyp za cenny lek w przewlekłych zapaleniach oskrzeli, a także polecała go do płukania ust i gardła w stanach zapalnych lub do pielęgnacji włosów w przypadkach łysienia. Cyganie używali skrzypu jako leku przeciw padaczce.