Owoce

Owoc to w znaczeniu botanicznym występujący u roślin okrytozalążkowych organ powstający z zalążni słupka, zawierający w swym wnętrzu nasiona, osłaniający je i ułatwiający rozsiewanie. Część owocu otaczająca nasiona określa się mianem owocni.

Budowa owoców stanowi adaptację do różnych form rozsiewania. Owoce mięsiste mogą być roznoszone przez zwierzęta, dla których stanowią pokarm, owoce suche rozprzestrzeniane są m.in. przez wiatr, wodę.

Owocami jako rodzajem pożywienia określane są części roślin o grubej warstwie miąższu i przyjemnym, zwykle słodkim smaku i zapachu. Tylko niektóre owoce botaniczne są owocami jadalnymi, a niektóre owoce botaniczne zaliczane są wręcz do warzyw (np. pomidor).

Owoce stanowią istotną część pożywienia dla ludzi i wielu zwierząt. Są istotnym źródłem witamin, soli mineralnych i błonnika.

Funkcje owocu zależą od jego budowy. Najbardziej ograniczoną funkcją owocu lub ściany owocu jest ochrona nasion podczas ich rozwoju oraz zapewnienie ich uwolnienia, gdy są już dojrzałe.

Ze względu na ekologię i morfologię, owoce dzieli się na pojedyncze i zbiorowe oraz suche i soczyste:
owoce pojedyncze – powstają z pojedynczych zalążni, a jeżeli w kwiecie jest kilka zalążni, to owoce te powstają rozłącznie od siebie:
owoce suche – owocna wysycha w trakcie dojrzewania
pękające – zwykle wielonasienne, otwierają się samorzutnie po dojrzeniu, rozsiewając nasiona:
niepękające – zazwyczaj jednonasienne, owocnia osłania nasiona i pęka dopiero podczas ich kiełkowania:
owoce soczyste – mają owocnię przynajmniej częściowo z miękiszu:

Przystosowania do rozprzestrzeniania:
Ballochoria
Owoce gwałtownie pękając powodują wyrzucenie nasion. Eksplozywny ruch jest wynikiem napięcia powstającego w żywych lub martwych ścianach owocu. W efekcie nasiona wyrzucane są na zasadzie wytrysku lub rozrzutu.

Herpochoria
Owoce zaopatrzone w ości i włoski wykonujące ruchy pod wpływem zmian wilgotności, pozwalające na przemieszczanie się lub wkręcanie w podłoże.

Barochoria
Owoce opadające pod wpływem grawitacji – zwykle są kuliste, co pozwala toczyć się po podłożu lub pękają po uderzeniu w ziemię i uwalniają kuliste nasiona.

Anemochoria
Owoce przystosowane do rozsiewania przez wiatr są lekkie i zaopatrzone w urządzenia opóźniające opadanie i poddawanie się ruchom powietrza – aparaty lotne w postaci puchu, włosków i skrzydełek. Specyficzne przystosowania występują u owoców chamaechorycznych – toczonych po podłożu. Owoce boleochoryczne wprawiane są w ruch przez wiatr dzięki czemu rozsypują nasiona.

Hydrochoria
Owoce przenoszone przez wodę, zachowujące długo zdolność do kiełkowania. Zwykle wyposażone w adaptacje do unoszenia na powierzchni wody. Owoce pływające wytwarzają rośliny określane mianem nautochorów. Ombrochory to rośliny, które wykorzystują energię kinetyczną deszczu. Ich owoce zbudowane są tak, by woda z opadów wypłukiwała nasiona lub, by uderzające krople wyrzucały je z owocu.

Zoochoria
Rozprzestrzeniane przez zwierzęta owoce mogą być przez nie przenoszone przy okazji konsumpcji, spożywane i przemieszczane przyczepione do powierzchni ciała zwierząt. W każdym wypadku rozprzestrzenianiu takiemu sprzyjają różne przystosowania – pożywny miąższ, twarde okrywy, haczykowate wyrostki.

Inne zastosowania owoców:
Drewniejące owoce znajdują zastosowanie jako ozdoby, naczynia i instrumenty. Tykwy służą do wyrobu takich instrumentów muzycznych jak: güiro, shekere, berimbau i marakasy.
Szerokie zastosowania znajdują też owoce dzbaniwa kalebasowego. Włókien dostarczają owoce puchowca pięciopręcikowego i kokosa właściwego. Owoce tego ostatniego dostarczają zresztą różnych produktów, poza koira także mleczko kokosowe i koprę. Do wyrobu barwników służą owoce m.in. figowca barwierskiego.

Owoce jadalne
Owoce trujące
Owoce lecznicze