Bawełna, bawełnica to rodzaj roślin z rodziny ślazowatych, obejmujący około 40 gatunków krzewów, drzew lub roślin zielnych. Pięć gatunków ma znaczenie ekonomiczne, pozostałe nie są wykorzystywane. Bawełna jest najważniejszą rośliną włóknodajną.
Uprawa bawełny wymaga znacznych nakładów siły roboczej. Niezależnie od tego, czy gospodarstwa są duże, czy też małe, zmechanizowane lub nie, cykl produkcyjny bawełny jest wszędzie podobny.
Przygotowanie ziemi – ziemia zostaje przeorana oraz przejechana tzw. znacznikami wysiewu.
Sadzenie nasion rzędami – odległość między nimi jest zależna od tego czy później do zbioru będą używane maszyny.
Po skiełkowaniu nasion młode rośliny wymagają odchwaszczania i napowietrzenia systemu korzeniowego – bawełna jest bardzo podatna na działanie szkodników.
Po kwitnieniu zawiązują się torebki nasienne zawierające do 25 nasion.
Po ok. 8 tygodniach torebki pękają i wydobywa się z nich biały puch.
Podczas zbioru kombajnem można zebrać duże ilości bawełny w krótkim czasie. Wprawiony robotnik potrafi w ciągu dnia ręcznie zebrać 110 kg torebek (maszyna taką ilość zbiera w godzinę).
Można przeprowadzić zabieg defoliacji – oczyszczenia rośliny z liści.
Zerwaną bawełnę prasuje się w duże bale, a następnie – przy pomocy maszyny ze stalowymi grzebieniami – wyczesuje się z niej pozostałości po torebkach nasiennych.
Wyczesana bawełna jest znowu formowana w bele i transportowana do przędzalni.
W przędzalni włókna bawełny po raz kolejny poddawane są zabiegowi wyczesywania i czyszczenia. Maszyna również oddziela od siebie nitki bawełny i składa je w taśmy.
W przędzarce następuje skrócenie nici z włókien bawełnianych. Następnie nici są farbowane i przygotowane do tkania gotowych tkanin na krośnie.
Roślina włóknodajna – wykorzystywana w produkcji włókna o tej samej nazwie – bawełna. Po oddzieleniu od nasion uzyskuje się włóknistą substancję, tzw. szarpię, która jest surowcem do produkcji nici. Po oczyszczeniu z nasion pozyskuje się olej jadalny. Olej ten wykorzystywany jest także w przemyśle spożywczym do wyrobu margaryny i tłuszczów kuchennych. Tłuszcz pozyskany z bawełny stosuje się w medycynie do leczenia i zapobiegania miażdżycy. Na Dalekim Wschodzie są prowadzone badania nad wprowadzeniem go do produkcji środków antykoncepcyjnych. Z pozyskanych wytłoczyn produkuje się paszę dla bydła oraz nawóz. Ta bardzo wydajna roślina znajduje zastosowanie w wielu innych dziedzinach. Z bawełny wytwarza się jeszcze świece, mydło, glicerynę, szminki, mączkę wchodzącą w skład odżywek dla rekonwalescentów, materiał strzelniczy, sieci rybackie, banknoty czy filtry do kawy. Długich włókien bawełny, znajdujących się w torebkach nasiennych, używa się przede wszystkim do produkcji przędzy, dzianin i tkanin, natomiast z krótkich powstaje wata, celuloza lub papier. W wielu krajach łodygi bawełny przeznaczone są na opał.