Hirudoterapia to metoda leczenia za pomocą niektórych gatunków pijawek, znana człowiekowi od początków cywilizacji.
Pijawki próbuje wykorzystywać się w leczeniu paradentozy, choroby zwyrodnieniowej stawów, niepłodności zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn, między innymi w przypadku leczenia nadciśnienia tętniczego i choroby niedokrwiennej serca, ponieważ pijawki wydzielają z gruczołów gardzieli hirudynę, która jest substancją przeciwzakrzepową (antykoagulantem).
Według zwolenników terapii skaleczenia, oparzenia i ropienia goją się lepiej przy zastosowaniu hirudoterapii. Terapia ta jest też stosowana dla przyspieszenia gojenia po operacjach plastycznych i przeszczepach skóry.
Do hirudoterapii wykorzystuje się kilkanaście gatunków pijawek, przede wszystkim z rodziny Hirudinidae. Obecnie najczęściej wykorzystuje się do tego celu osobniki hodowane w sterylnych kulturach, chociaż we wschodniej Europie i w Azji masowo pozyskuje się także dzikie osobniki. Najczęściej wykorzystuje się, w praktyce trudne do rozróżnienia przez niespecjalistów, cztery gatunki: azjatycko-południowoeuropejski Hirudo verbana, afrykański Hirudo troctina, azjatycki Hirudo orientalis, a także objętą w wielu krajach (również w Polsce) ścisłą ochroną gatunkową pijawkę lekarską (Hirudo medicinalis, występującą w handlu czasem pod nieaktualną, synonimiczną nazwą Hirudo officinalis.
Pijawka lekarska to jedyny przedstawiciel tej grupy gatunków występujący naturalnie w Polsce. Do leczenia używa się przede wszystkim osobników wyhodowanych w warunkach sterylnych kultur, co jest również podyktowane względami higienicznymi.
Atrakcyjność pijawek zmieniała się w historii medycyny, a obecnie jej znaczenie wzrasta. W czerwcu 2004 roku amerykańska Agencja Żywności i Leków dopuściła do obrotu medycznego pijawki lekarskie, uznając je za środek leczniczy.