Macierzanka zwyczajna to gatunek rośliny należący do rodziny jasnotowatych. Znana też jako macierzanka jajowata. Ten aromatyczny, niski półkrzew występuje na rozległych obszarach Europy. W zależności od miejsca występowania kwitnie od czerwca do sierpnia, lub nawet od maja do października. W Polsce jest pospolity. Rośnie w miejscach słonecznych, w murawach i na skałach, źle znosi zacienienie. Jest jednym z trzech gatunków macierzanek cenionych jako rośliny przyprawowe oraz lecznicze. Gatunek ten bywa także uprawiany jako roślina ozdobna.
Roślina przyprawowa:
Przyprawę stanowi świeże lub suszone ziele zebrane na początku kwitnienia, najlepiej przed rozwinięciem się kwiatów. Najbardziej aromatyczne są rośliny rosnące na stanowiskach silnie nasłonecznionych. Macierzanka zwyczajna może stanowić składnik mieszanek przyprawowych, dodatek do zup i sosów mięsnych, warzyw, grzybów czy cukinii. Ma bardzo aromatyczny zapach i korzenny, gorzki smak. Jest przyprawą używaną przede wszystkim w kuchni śródziemnomorskiej, bardzo zbliżoną do tymianku, stosowaną podobnie i tak jak to ziele nadaje się szczególnie do przyprawiania potraw tłustych i ciężkostrawnych.
Surowiec zielarski: Surowcem zielarskim jest ziele, które zawiera olejek eteryczny, flawony, fitoncydy, dużo garbników i inne substancje.
Działanie i zastosowanie:
W medycynie ludowej roślina wykorzystywana była na różne sposoby, w tym jako składnik lekarstwa na kaszel. Działa silnie odkażająco i jest zalecana jako środek wykrztuśny oraz wiatropędny. Olejek i jego składniki wykazują działanie przeciwgrzybiczne w stosunku do grzybów istotnych klinicznie, w tym przedstawicieli Candida, Aspergillus i dermatofitów.
Skuteczność działania przeciwgrzybicznego olejków od roślin różnych chemotypów jest wyraźnie odmienna. W warunkach in vitro stwierdzono także działanie antyseptyczne olejku z macierzanki zwyczajnej zarówno wobec bakterii Gram-dodatnich, jak i Gram-ujemnych, przy czym szczególnie wyraźny był efekt synergiczny w przypadku stosowania wraz z antybiotykami. Stwierdzono, że zastosowanie preparatów z olejkiem macierzanki zwyczajnej w leczeniu zakażeń mogłoby pozwolić na zmniejszenie dawki leków stosowanych w antybiotykoterapii.
Roślina ozdobna:
Roślina jest bardzo dekoracyjna podczas intensywnego kwitnienia
Sadzona w ogrodach, ceniona za walory zapachowe oraz kwiaty wabiące owady. W sprzedaży dostępnych jest szereg odmian uprawnych o ozdobnych liściach, m.in.:
Olejek eteryczny pozyskiwany z liści jest również stosowany w przemyśle perfumeryjnym i produkcji płynu do płukania ust.