Kategoria: Rośliny przyprawowe

Aframon madagaskarski, nazywany także aframonem rajskim, rajskim ziarnem to gatunek byliny należący do rodziny imbirowatych. Występuje w stanie dzikim w tropikalnej zachodniej i środkowo-zachodniej Afryce. Aframon może być stosowany do przyprawiania potraw oraz jako substytut pieprzu. Nasiona pieprzu meleguta można używać zarówno w całości, jak i zmielone.

Roślina wieloletnia, osiąga wysokość do 2 m. Łodyga kwiatonośna krótka, pokryta łuskowatymi liśćmi. Liście odziomkowe wyrastają bezpośrednio z kłącza. Są podłużnie eliptyczne. Kwiaty grzbieciste, ciemnoróżowe. Owoce walcowate, mięsiste torebki, pomarańczowe lub czerwone. Zawierają po kilkadziesiąt nasion

Właściwości Aframonu madagaskarskiego:
Wzmacnia kości co jest przydatne w np.osteoporozie.
Gingerol zawarty w Aframomum melegueta poprawia funkcje kognitywne i behawioralne w Alzheimerze (zwiększa alfa sekretazę oraz obniża rdzeniowy poziom ameloidu beta-42 oraz beta sekretazy jak i również obniża poziom COX-2 powodujący stan zapalny układu nerwowego).

Redukuje tłuszcz trzewny u ludzi jak i również zapobiega jego gromadzeniu się. Zwiększa wydatek energetyczny organizmu. Pobudza brązową tkankę tłuszczową(i zwiększa wydatek energetyczny) stąd też jej działanie spalające tłuszcz.

Stabilizuje ściany komórkowe, posiada działanie antyoksydacyjne(obniża poziomy malondialdehydu MDA) w przypadku nadmiernego poziomu leukocytów i ich niszczącego wpływu na tkanki organizmu.

Duże dawki mogą aż nadto obciążać wątrobę.

Alpinia galgant, nosząca także nazwę „gałgant chiński” „galangal większy” lub „dziki kardamon” to gatunek okazałej byliny zaliczanej do rodziny imbirowatych, rzadziej i dawniej według niektórych systemów do strelicjowatych. Pochodzi z Azji Południowo-Wschodniej, gdzie dziko rośnie w Malezji, a jej towarowe plantacje znajdują się również w innych krajach, m.in.: w Chinach i Cejlonie.

Osiąga imponujące rozmiary, dorasta do 2,5 metra wysokości. Organem trwałym rośliny jest masywne, bulwiaste kłącze, z którego wyrasta część nadziemna. Liście szerokolancetowate. Kwiaty białe, skupione w wiechowate kwiatostany. Owoce wiążące się po przekwitnięciu. Kuliste torebki z zawartymi wewnątrz drobnymi nasionami.

Kulinaria. Kłącze zawiera olejek eteryczny, alpinon i galganol, odpowiedzialne za ostry smak, przypominający nieco smak imbiru, tylko że gorzkawy. Dostarcza ono cennej, aromatycznej, ostrej, piekącej i nieco gorzkawej przyprawy, przejawiającej pewną wartość leczniczą. Pewną wartość przyprawową mają także nasiona gałganta. Jako przyprawy używa się jednak zwykle drobno, na proszek zmielonych, wysuszonych kłączy. Przyprawa taka stosowana jest do wołowiny, ryb, kartoflanki, zupy grochowej i fasolowej oraz tłustych sosów. Jest jedną z kluczowych przypraw kuchni tajskiej, wietnamskiej i indonezyjskiej.

Jako roślina lecznicza. W celach leczniczych stosuje się nalewkę, której przyjmowanie zalecane jest w niestrawności, bólach żołądka i jako specyfik pobudzający apetyt i ułatwiający trawienie. Przyrządzana może być ona w warunkach domowych. W celach leczniczych, przyjmuje się 1 łyżeczkę nalewki rozcieńczonej w niewielkiej ilości przegotowanej wody, 3 razy dziennie.

Alpinia lekarska, nazywana także gałgantem chińskim, galangalem mniejszym lub gałgantem wielkim to gatunek roślin z rodziny imbirowatych. Pochodzi z południowych Chin, Indochin i Tajwanu. Obecnie uprawiana również na wschodnich wybrzeżach Indii, w Japonii i Antylach.

Kłącze grube, guzowate, płożące się. Pędy do 2 m wysokości. Liście długie, wąskolancetowate, osadzone pochwiasto. Kwiaty zebrane w wiechy, drobne, korona zielonkawa, rurkowata u podstawy, wyżej dzwonkowata, trójłatkowa, kielich biały, trzyząbkowy, słupek jeden, pręcik płodny jeden, dwa przekształcone w prątniczki, dwa przekształcone w dużą, czerwonoplamą warżkę i jeden zupełnie zredukowany. Kwiaty mają przyjemny zapach. Owoce to czerwona, mięsista jagoda wielkości grochu, zawierająca trzy czarne nasiona o nieprzyjemnym zapachu i gorzkim smaku.

Przyprawa: Najbardziej cenione kłącze ze wszystkich alpinii o smaku przypominającym imbir, jednak delikatniejszym. Alpinię faworyzuje kuchnia indonezyjska, gdzie jest podstawową przyprawą narodowej potrawy o nazwie „nasi goreng”.

Surowiec zielarski: kłącze – Galangae rhizoma
Składniki: galganol, alpinol, żywice i najwięcej olejku eterycznego z wszystkich alpinii.
Działanie i zastosowanie: Najlepiej przyswajalna jest nalewka alkoholowa. W tym celu sproszkowane kłącze omawianej rośliny zalewa się przynajmniej 40° wódką i maceruje w szczelnie zamkniętym słoiku typy twist-off przez okres jednego miesiąca.

Nalewka na kłączach alpinii zalecana jest na poprawienie trawienia, bóle brzucha spowodowane niestrawnością albo lekkim zatruciem pokarmowym, spowodowanym spożyciem ciężkostrawnych i tłustych potraw. Ponadto także w stanach zapalnych żołądka i jelit, oraz w reumatyzmie.

Systematyczne zażywanie – przez przynajmniej 3-4 tygodnie – nalewki wyreguluje stolce i trawienie. Ponadto działa również słabo przeciwbólowo, bakteriobójczo i grzybobójczo.
Zewnętrzne stosowanie nalewki zalecane jest w raku skóry.

Badian właściwy, anyż gwiazdkowy, anyż gwiaździsty to gatunek rośliny zaliczany do obejmującej trzy rodzaje rodziny cytryńcowatych, w niektórych systemach do monotypowej rodziny badianowatych. Pochodzi z południowo-wschodniej Azji. Tam też jest uprawiany.

Jest niezbyt okazałym, bo dorastającym maksymalnie do 8 m wysokości drzewem.

Liście skórzaste, szerokolancetowate, o jasnozielonej barwie.
Kwiaty białożółtawe lub zielonkawobiałe. Po zapyleniu wiążą się z nich owoce, które swym wyglądem przypominają gwiazdy. Owoce składają się najczęściej z 8 rozwiniętych, jednonasiennych mieszków, gwiaździście ułożonych wokół krótkiej, centralnie umieszczonej, tępo zakończonej kolumelli. Mieszki są kształtu czółenkowatego lub łódkowatego, o szarawobrunatnej powierzchni grzbietowej z widocznymi szorstkimi kreskami. Jeden lub więcej mieszków są rozwarte wzdłuż brzusznego szwu, ukazując pojedyncze, soczewkowate,
lśniące, czerwonawobrunatne nasienie o około 8 mm średnicy.

Roślina przyprawowa.
Anyż gwiazdkowy posiada przede wszystkim znaczenie przyprawowe. Zmielone owoce stanowią przyprawę, którą można stosować do ciast, kompotów, budyniów oraz do aromatyzowania napojów alkoholowych (np. likierów).

Roślina lecznicza.
Surowiec zielarski:
Owoc anyżu gwiaździstego – wysuszony, brunatny owoc złożony o zawartości nie mniej niż 70 ml/kg olejku eterycznego, zawierającego co najmniej 86,0% trans-anetolu.

Działanie i zastosowanie
Działanie lecznicze tej rośliny przejawia się przede wszystkim w obrębie przewodu pokarmowego, na który działa rozkurczowo, jednocześnie korzystnie wpływając na proces trawienia i przyswajania przez organizm składników pokarmowych. Wspomnieć jeszcze należy o niewielkim działaniu moczopędnym badianu, jak również o jego działaniu przeciwgrzybiczym i antybakteryjnym, niewielkim przeciwbólowym oraz pobudzającym wydzielanie mleka u kobiet karmiących. Badian można stosować w leczeniu zaburzeń
przemiany materii.
Spokrewniony z nim badian japoński nie tylko nie posiada właściwości leczniczych, ale jest lekko toksyczny.

Bazylia amerykańska to gatunek rośliny z rodziny jasnotowatych, charakteryzujący się cytrynowym zapachem i smakiem. Wbrew nazwie, pochodzi ze Starego Świata.

Łodyga rozgałęziona, wysokości ok. 45 cm. Liście podłużne, owalne, jasnozielone, matowe. Brzegi piłkowane. Kwiaty drobne, białe lub lawendowe.

Roślina przyprawowa − z powodu cytrusowego aromatu bazylia cytrynowa jest używana zwłaszcza do przyprawiania dań z ryb i owoców morza, jest to popularna przyprawa w kuchniach Azji Południowo-Wschodniej.

Oprócz bazylii amerykańskiej cytrusowy aromat mają również Ocimum basilicum citriodora oraz hybryda bazylii amerykańskiej z bazylią pospolitą. Obie te rośliny również nazywane są czasem bazylią cytrynową.

Bazylia cytrynowa to podgatunek bazylii pospolitej charakteryzujący się cytrynowym zapachem i smakiem. Wymaga żyznej gleby o dobrym odprowadzaniu wody i słonecznego stanowiska.

Łodyga rozgałęziona, wysokości ok. 45 cm. Liście podłużne, owalne, jasnozielone, matowe. Kwiaty drobne, białe. Kwitnie w lipcu i sierpniu.

Żucie liści bazylii cytrynowej odświeża oddech. Nie udowodniono leczniczych właściwości specjalnych dla tej odmiany.
Roślina przyprawowa – z powodu cytrusowego aromatu bazylia cytrynowa jest używana zwłaszcza do przyprawiania dań z ryb i owoców morza, jest to popularna przyprawa w kuchniach Azji Południowej i Południowo-Wschodniej.

Przede wszystkim warto ją polecić do kuchni, gdzie zastosowań jest mnóstwo. Do różnego rodzaju sałatek, jako składnik do masła ziołowego, sosów, zapiekanek, pizzy, makaronów, przyprawą do sosów, sałatek, zup, potraw z drobiu, wieprzowiny, owoców morza, twarogów, jaj, omletów.

Oprócz Ocimum basilicum citriodora cytrusowy aromat mają również bazylia amerykańska i hybryda bazylii amerykańskiej z bazylią pospolitą. Obie te rośliny również nazywane są czasem bazylią cytrynową.