Olej rycynowy, olej rącznikowy to produkt roślinny otrzymywany z nasion rącznika pospolitego przez wyciskanie oleju na zimno i wygotowywanie z wodą. Takie postępowanie pozwala na rozkład toksycznej rycyny (toksoalbuminy), której obecność w nasionach sprawia, że ich zażycie może wywołać śmiertelne zatrucie.
Głównym składnikiem oleju rycynowego jest gliceryd 18-węglowego kwasu rycynolowego. W jego składzie znajdują się również mniejsze ilości glicerydów kwasów oleinowego (7%), linolowego (3%), palmitynowego (2%), stearynowego (1%).
Olej rycynowy jest gęstą, białą do jasnożółtej cieczą. Gęstość mieści się w przedziale 0,947–0,970 g/cm³. Niemal nierozpuszczalny w wodzie. Zamarza w temperaturze -24 °C.
Olej rycynowy i jego pochodne są wykorzystywane w produkcji mydeł, smarów, płynów hydraulicznych i hamulcowych, farb, farb drukarskich, odpornych na zimno tworzyw sztucznych, wosków i past, nylonu, farmaceutyków i perfum. Do tego znajduje zastosowanie jako plastyfikator w lakierach nitrocelulozowych, w wyrobie maści, kremów, detergentów, barwników oraz środków nawilżających.
W naturopatii olej rycynowy promowany jest jako środek leczniczy w różnych przypadłościach. Istnieje opinia, że nakładanie oleju rycynowego na skórę może pomóc w leczeniu raka. Zauważyć należy, że według Amerykańskiego Towarzystwa Onkologicznego dostępne dowody naukowe nie potwierdzają tezy, że olej rycynowy stosowany na skórę leczy nowotwory lub jakąkolwiek inną chorobę.
Duże dawki oleju rycynowego były w przeszłości stosowane jako upokarzające kary dla osób dorosłych, szczególnie dysydentów politycznych. Urzędnicy kolonialni stosowali go w Indiach Brytyjskich jako środek represyjny wobec opornych pracowników.