Olejek różany

Olejek różany to olejek eteryczny otrzymywany z kwiatów róży, w szczególności róży damasceńskiej, wykorzystywany przede wszystkim w przemyśle perfumeryjnym. Jego największymi producentami są Bułgaria i Turcja.

Głównym gatunkiem róży stosowanym przy produkcji olejku różanego jest róża damasceńska, rzadziej – róża białokwiatowa. Wykorzystywana jest także, w szczególności we Francji, róża stulistna. Poza tym surowiec można pozyskiwać także z róży francuskiej. Nieotwarte kwiaty zbierane są ręcznie, przed świtem i wczesnym rankiem, w maju i czerwcu, a następnie przewożone do destylarni. Surowiec do produkcji olejku nie może być mieszany – płatki muszą pochodzić od jednego gatunku, od tej samej odmiany.

Do wytwarzania olejku różanego stosowano kilka metod: destylację w małych i dużych alembikach, destylację z parą wodną i ekstrakcję z użyciem rozpuszczalników organicznych.

Najważniejszym centrum wytwarzania olejku jest Bułgaria, w szczególności tzw. Dolina Róż. Olejek bułgarski uważany jest za najlepszy (a przez to najdroższy).

Na początku XX wieku jedynym liczącym się konkurentem Bułgarii była Francja, gdzie produkowano olejek z róży damasceńskiej i stulistnej metodą destylacji z parą wodną. Mniej ważnymi producentami były wówczas Algieria, Turcja, Węgry, Hiszpania, Niemcy i Rosja. W latach 70. XX wieku liczącym się producentem dobrej jakości (choć mniej intensywnego i nie tak słodkiego w zapachu jak bułgarski) olejku było Maroko,

Olejek jest cieczą jasnożółtą do zielonkawej, przezroczystą, ulegającą krystalizacji w temperaturze poniżej 15 °C. Zapach jak kwiatu róży, smak jest ostry, balsamiczny.

Najważniejsze związki zawarte w olejku różanym to cytronelol, parafiny, geraniol, nerol, fenyloetanol, linalol, farnezol, eugenol, karwon, tlenek różany, β-damascenon i β-jonon. Te ostatnie, pomimo ich bardzo niskiej zawartości w olejku, są w dużej mierze odpowiedzialne za zapach produktu.

Skład i właściwości olejku mogą się dość znacznie różnić pomiędzy próbkami wytworzonymi z użyciem różnych odmian róży, odmiennymi metodami, przez różnych producentów itp. Zmienność ta utrudniała wykrywanie fałszowania olejku różanego przez rozcieńczanie go tańszymi substancjami jak np. olejek palmarozowy. Na początku XX wieku skala fałszerstw była bardzo duża, dodawano m.in. czystego geraniolu lub cytronelolu. Geraniol lub olejek geraniowy były czasem dodawane na etapie destylacji; ponieważ powodowało to obniżenie temperatury topnienia otrzymanego olejku (co wykorzystywano do wykrywania fałszerstw), dodawano spermacetu, parafiny lub olejku z drzewa Bulnesia sarmientoi, który miał tę zaletę, że krystalizował w bardzo podobny sposób jak prawdziwy olejek różany.

Olejek różany, zarówno z róży stulistnej, jak i francuskiej, używany jest jako samodzielne perfumy oraz do wytwarzania perfum i kosmetyków. W farmacji stosuje się do nadawania zapachu płynom i kremom do użytku zewnętrznego.