Ul to w pszczelarstwie konstrukcja, najczęściej drewniana, używana do hodowli i chowu pszczół.
Ul służy do życia, rozwoju rodziny pszczelej oraz do zbierania zapasów pożywienia. Z tego powodu ule muszą zapewniać właściwe warunki życia pszczół. Budowa ula zapewnia ponadto łatwy dostęp pszczelarzowi do rodziny tak, aby pszczoły były tak mało niepokojone w czasie pracy pszczelarza jak tylko jest to możliwe.
Zbiorowisko większej liczby uli w jednym miejscu nazywane jest pasieką.
Ze względu na rodzaj prowadzonej gospodarki pasiecznej, pasiekę dzieli się na dwa podstawowe typy: stacjonarną i wędrowną.
Ze względu na budowę, ule pasieczne dzieli się na:
leżaki – których pojemność rozbudowuje się poprzez powiększenie poziome ula.
kombinowane
wielokorpusowe (stojaki) – których część magazynową zwiększamy poprzez rozbudowę pionową ula.
Na świecie opracowano i opatentowano kilkaset typów uli (np. ul Warré, Perone’a, Flow, WBC, Žnideršiča, DTL itd.) dostosowanych do środowiska, warunków bytowania i gatunku pszczoły miodnej. Ule te różnią się zazwyczaj liczbą korpusów i wielkością ramek.
Coraz popularniejsze stają się ule styropianowe oraz poliuretanowe, które znajdują zastosowanie w pasiekach wędrownych ze względu na niską wagę, oraz relatywnie niską cenę. Ule te jednak nie zapewniają rodzinie pszczelej komfortowych warunków bytowania, szczególnie w okresie zimowym kiedy to naturalna wentylacja jest niemożliwa i pszczelarz musi sztucznie doprowadzić do niej przez otwieranie dodatkowych otworów wentylacyjnych np. w dennicy (ze względu na skraplanie się pary wodnej na wewnętrznych ścianach ula), co pociąga za sobą nadmierne oziębienie gniazda pszczelego, a w konsekwencji zwiększone zużycie pokarmu przez zimującą rodzinę pszczelą.
W warunkach polskich ważnym elementem każdego ula jest jego izolacja przed przegrzaniem w okresie letnim, ocieplenie w okresie zimowym, dobra wentylacja i odpowiednia higroskopijność materiału, z którego został wykonany ul.
Mimo postępu nadal najlepszymi materiałami do budowy wewnętrznych ścian ula pozostają naturalne materiały takie jak: drewno miękkie (lipa, osika, topola, jodła), a do ocieplenia: słoma, sieczka słomiana, wióry z drewna liściastego.
Pierwszy na świecie udany ul szafkowy z ruchomą zabudową, pierwowzór współczesnego ula ramowego, skonstruował ok. 1840 roku śląski pszczelarz Jan Dzierżon. Jest on również odkrywcą wielkości zwanej w pszczelarstwie odstępem pszczelim.