Witamina A
(retinol, akseroftol)
dobowe zapotrzebowanie
1–2 mg
Rola w organizmie człowieka
Uczestniczy w procesie widzenia – przekształca się w retinal, wchodzący w skład rodopsyny (purpury wzrokowej), która utrzymuje wrażliwość pręcików siatkówki oka na przyćmione światło. Wpływa na właściwy wzrost i rozwój kości, wzmacnia żuchwę i zapobiega tworzeniu się krzywego zgryzu. Odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie nabłonka: skóry, rogówki, przewodu pokarmowego i oddechowego (chroni nabłonek przed zakażeniami ropnymi). Stymuluje błony śluzowe do produkcji śluzu. Jest ważnym przeciwutleniaczem.
Skutki niedoboru
Ślepota zmierzchowa (kurza ślepota), wynikająca z zahamowania regeneracji rodopsyny. Kseroftalmia (nadmierna suchość rogówki, prowadząca przy dużych niedoborach do ślepoty). Zaburzenia lub zahamowanie wzrostu. Rogowacenie i łuszczenie się naskórka. Częste infekcje.
Nadmiar witaminy A
Objawia się ociężałością, osłabieniem mięśni, odwapnieniem kości, utratą apetytu, niekorzystnymi zmianami dermatologicznymi (owrzodzenia skóry, wyłysienie), krwotokami, zaburzeniami pracy serca, nerek i ośrodkowego układu nerwowego. Może prowadzić do powstania nowotworów. Jest to tzw. efekt karcynogenny. Zmiany te następują na skutek długotrwałego spożywania witaminy A znacznie przekraczającego normę (ok. 30 mg/dobę, norma 1 mg/dobę) przez dłuższy czas. Warto zaznaczyć, iż nawet niewielki nadmiar witaminy A jest szkodliwy dla dziecka rozwijającego się w łonie matki (efekt teratogenny).
Źródła w pożywieniu
pełne mleko, ser, żółtko jaj, masło, tran, wątroba, warzywa i owoce bogate w karoteny (marchew, pomidory, papryka, dynia, brokuły)
Dodatkowe informacje
W organizmie syntezowana jest z β-karotenu. Jest odporna na działanie wysokiej temperatury. Kontakt z żelazem i miedzią powoduje jej zanik.