Dietoterapia, stosowanie diet terapeutycznych lub stosowanie diet leczniczych – żywienie, w którym z przyczyn zdrowotnych zmodyfikowano podaż składników energetycznych i substancji odżywczych w ten sposób aby miało działanie terapeutyczne. Diety tego rodzaju są niezbilansowane w stosunku do potrzeb żywieniowych zdrowego człowieka i są dla niego szkodliwe, ale ich okresowe stosowanie ma uzasadnienie terapeutyczne.
W medycynie opartej na faktach dietoterapię stosuje się wyłącznie w przypadku chorób których przyczyną pierwotna jest niewłaściwa lub źle zbilansowana dieta. W medycynie niekonwencjonalnej natomiast przypisuje się działanie terapeutyczne dietom alternatywnym w przypadku różnych schorzeń również niezależnych od diety.
Do schorzeń z żywieniowym czynnikiem ryzyka – w patogenezie których istotną rolę odgrywają nieprawidłowości w diecie – zaliczane są przede wszystkim:
otyłość;
niedożywienie i powiązane opóźnienie wzrostu i dojrzewania;
zaburzenia czynnościowe pracy układu krążenia,
miażdżyca i inne choroby układu krążenia na tle miażdżycowym (np. choroba niedokrwienna serca, niewydolność serca, zawał mięśnia sercowego);
nadciśnienie tętnicze;
subkliniczne stany niedoboru witamin i składników mineralnych, awitaminoza
hiperwitaminoza
próchnica zębów
Do schorzeń zależnych od diety zalicza się niedokrwistość występującą u dzieci między 6 a 18 miesiącem życia, która jest spowodowana niekarmieniem mlekiem matki lub zmniejszonymi zapasami z życia płodowego.
Wykazano, że wadliwe, niedoborowe lub nadmierne i jednostronne żywienie może zwiększać ryzyko zachorowania na jedną z ponad 80 rodzajów chorób.
Diety terapeutyczne
Do diet terapeutycznych należą:
dieta ubogoenergetyczna– adresowana do osób z otyłością, służy redukcji masy ciała przez stopniowe ograniczenie energii. Jednocześnie zapewnia prawidłowe funkcjonowanie organizmu, utrzymanie dobrego samopoczucia i ograniczenie uczucia głodu. Zapotrzebowanie energetyczne oblicza się indywidualnie dla pacjenta. Wartość energetyczna diety zawiera się jednak w granicach 1000-1500 kcal. Największemu ograniczeniu podlegają tu tłuszcze. Natomiast przez jej zastosowanie pobudza się organizm do użytkowania w celach energetycznych tłuszczu zgromadzonego w tkance tłuszczowej tak, by zredukować masę ciała o ok. 1kg/tydzień, co przekłada się na dzienny deficyt energii ok. 500 kcal.
dieta bogatoenergetyczna – dla osób z niedowagą lub chorobami z niedożywienia
dieta bogatoresztkowa – dieta bogatobłonnikowa, powinna zawierać 35–40 g błonnika pokarmowego, który pobudza i reguluje perystaltykę jelit, ułatwiając opróżnianie. Znajduje zastosowanie w zaparciach nawykowych czy zaburzeniach czynnościowych jelit. Pomocna okazuje się też w leczeniu cukrzycy, otyłości czy chorób sercowo-naczyniowych. Bazuje w dużej mierze na produktach roślinnych bogatych w to włókno pokarmowe.
dieta o kontrolowanej zawartości kwasów tłuszczowych – cechuje ją ograniczenie spożycia kwasów tłuszczowych oraz odpowiedni udział wielo- oraz jednonienasyconych kwasów tłuszczowych w stosunku do kwasów nasyconych. Udział tłuszczu oraz proporcje kwasów tłuszczowych są zależne od wieku płci i innych czynników. Dietę zaleca się przy hiperlipidemii, miażdżycy oraz jako profilaktykę choroby niedokrwiennej serca. Jej głównym zadaniem jest zmniejszenie poziomu lipidów w surowicy krwi.