Brzoza brodawkowata – ( Betula verrucosa )
Brzoza występuje w lasach, na obrzeżach pól, przy drogach i na łąkach. Rośnie w całej Europie. W Azji od gór Ałtaj na południu po Zachodnią Syberię.
Inne nazwy: brzoza biała, brzezina.
Surowce lecznicze
W celach leczniczych używane są liście, pączki, sok i czyr (guzowata narośl na pniu).
Substancje lecznicze
Liście zawierają saponiny, flawonoidy, związki terpenowe, garbniki katechinowe, kwasy organiczne, niewielkie ilości olejku eterycznego, substancje żywicowe i sole mineralne.
Czyr zawiera związki sterolowe i trójterpeny.
Działanie;
liście – moczopędne, napotne, wzmagające przemianę materii, bakteriobójcze;
czyr – wzmacniające, przeciwzapalne.
Zbiór i konserwacja
Liście należy zbierać młode, jeszcze niezupełnie rozwinięte, lepkie, pokryte żywicową substancją. Suszyć w cienkich warstwach w miejscach przewiewnych i ocienionych, w temperaturze nie wyższej niż 45°C. Przechowywać chroniąc od światła.
Pączki – zbiera się zimą, wyłącznie z drzew ściętych lub gałęzi przeznaczonych na miotły. Suszymy w miejscach ocienionych.
Sok – uzyskuje się wczesną wiosną, gdy zaczynają nabrzmiewać pąki, po głębokim nacięciu gałęzi lub wywierceniu otworu w pniu. Pamiętać trzeba, aby po pobraniu soku zatkać otwór nacięty w drzewie.
Czyr brzozowy – mylnie nazywany hubą i z hubą często mylony – jest charakterystyczną naroślą (grzyba Innotus obliquus, który przerasta pień) o popękanej w różnych kierunkach powierzchni, wyglądem przypomina czeczotę, ale w odróżnieniu od czeczoty jej przekrój jest zabarwiony na czarno.
Działanie;
Liście brzozy pobudzają wydzielanie moczu, a z nim produktów przemiany materii, oraz dezynfekują drogi moczowe: Mogą być polecane w chorobach nerek powodujących zmniejszone wydzielanie moczu, w kamicy moczowej, w przewlekłych zakażeniach, w obrzękach pochodzenia sercowego, a także w gośćcu przewlekłym postępującym oraz w skazie moczanowej. Z chorób skóry, w których mogą być pomocne liście brzozy wymienić trzeba zapalenie łojotokowe, trądzik młodzieńczy i łuszczycę. Liście brzozy mogą być użyteczne w leczeniu uszkodzeń wątroby spowodowanych stosowaniem silnych środków chemicznych.
Pączki, w odróżnieniu od liści, nie odznaczają się tak silnymi właściwościami moczopędnymi, posiadają jednak silne działanie napotne, żółciopędne i przeciwzapalne.
Świeży sok z brzozy od tysięcy lat był używany do kuracji wzmacniających. Jest szczególnie cenny dla ludzi w wieku podeszłym lub po ciężkich chorobach. Wzmacnia siły organizmu, reguluje przemianę materii, zapobiega tworzeniu się kamieni moczowych. Jest korzystny w chorobach skóry i wątroby. Stosowany zewnętrznie, może być przydatny w walce z piegami, zapobiega przetłuszczaniu się włosów.
Czyr brzozowy był uważany przez medycynę ludową za lek przeciwnowotworowy. Badania polskich i rosyjskich uczonych wykazały, że zwiększa on odporność organizmu. Co ciekawe, poprawia samopoczucie chorych z zaawansowanymi stadiami choroby nowotworowej. Działa przeciwzapalnie na śluzówki przewodu pokarmowego i narządów rodnych. Czyr może być stosowany w przewlekłych nieżytach i toksycznych uszkodzeniach wątroby. Może być używany do płukania jamy ustnej i w przypadkach zaparć, w zapaleniach pochwy i szyjki macicy.